در رابطه خوب گوش بدهید؛ ۱۹ نکته برای شنونده بودن واقعی
شنونده خوب بودن، یکی از مهمترین مهارتها در هر رابطهای، چه عاشقانه، چه خانوادگی و چه دوستانه است. وقتی به حرفهای طرف مقابل با دقت گوش میدهید، به او نشان میدهید که برای او و احساساتش ارزش قائل هستید. این کار باعث تقویت صمیمیت و اعتماد بین شما میشود. اما چطور میتوان شنونده بهتری شد؟ در اینجا 19 نکته کلیدی را با هم مرور میکنیم: 
- ✅
کاملاً حضور داشته باشید:
وقتی کسی با شما صحبت میکند، تمام توجهتان را به او معطوف کنید. تلفن همراهتان را کنار بگذارید و از انجام هر کار دیگری خودداری کنید. - ✅
تماس چشمی برقرار کنید:
تماس چشمی نشان میدهد که شما به حرفهای طرف مقابل علاقهمند هستید. - ✅
زبان بدن خود را کنترل کنید:
حالت بدن شما باید نشان دهد که به حرفهای طرف مقابل گوش میدهید. سرتان را تکان دهید، لبخند بزنید و از خمیازه کشیدن یا بیقراری خودداری کنید. - ✅
سوال بپرسید:
پرسیدن سوال نشان میدهد که شما به حرفهای طرف مقابل علاقهمند هستید و میخواهید بیشتر بدانید. - ✅
نظرات خود را به تعویق بیندازید:
سعی نکنید حرفهای طرف مقابل را قطع کنید یا نظر خودتان را بیان کنید. اجازه دهید او صحبتهایش را تمام کند و سپس نظر خودتان را بگویید. - ✅
همدلی کنید:
سعی کنید خودتان را جای طرف مقابل بگذارید و احساسات او را درک کنید.
- ✅
تأیید کنید:
با گفتن جملاتی مانند “متوجهام” یا “درکت میکنم” به طرف مقابل نشان دهید که به حرفهایش گوش میدهید. - ✅
از قضاوت کردن خودداری کنید:
سعی نکنید طرف مقابل را قضاوت کنید یا نصیحت کنید. فقط به حرفهایش گوش دهید و سعی کنید او را درک کنید. - ✅
صبور باشید:
گاهی اوقات افراد برای بیان احساسات خود به زمان نیاز دارند. صبور باشید و به آنها فرصت دهید تا حرفهایشان را بزنند. - ✅
به لحن صدا توجه کنید:
لحن صدا میتواند اطلاعات زیادی در مورد احساسات طرف مقابل به شما بدهد. - ✅
به زبان بدن توجه کنید:
زبان بدن نیز میتواند اطلاعات زیادی در مورد احساسات طرف مقابل به شما بدهد. - ✅
حواسپرتیها را به حداقل برسانید:
سعی کنید در مکانی آرام و بدون حواسپرتی با طرف مقابل صحبت کنید. - ✅
از گفتن جملات کلیشهای خودداری کنید:
جملاتی مانند “میدانم چه احساسی داری” یا “همه چیز درست میشود” معمولاً کمکی نمیکنند. - ✅
به جای پاسخ دادن، بشنوید:
هدف اصلی شما در این لحظه شنیدن است، نه ارائه راه حل یا پاسخ. - ✅
فضای امن ایجاد کنید:
طرف مقابل باید احساس کند که میتواند بدون ترس از قضاوت، احساساتش را با شما در میان بگذارد. - ✅
در صورت نیاز کمک بگیرید:
اگر در برقراری ارتباط با شریک عاطفی خود مشکل دارید، از یک مشاور متخصص کمک بگیرید. - ✅
تمرین کنید:
شنونده خوب بودن یک مهارت است که نیاز به تمرین دارد. هر چه بیشتر تمرین کنید، بهتر خواهید شد. - ✅
از خودتان انتقاد سازنده داشته باشید:
از طرف مقابل بازخورد بخواهید و بپرسید که چطور میتوانید شنونده بهتری باشید.
با تمرین این نکات ساده، میتوانید به یک شنونده فوقالعاده در رابطهتان تبدیل شوید و ارتباطی عمیقتر و معنادارتر با شریک عاطفی خود برقرار کنید. با تمرکز بر این مهارت، میتوانید نه تنها رابطهی خود را بهتر کنید، بلکه به رشد فردی خود نیز کمک کنید.
چطور شنونده بهتری در رابطهتان باشید؟ (19 نکته کاربردی)
1. حضور کامل داشته باشید
وقتی طرف مقابلتان صحبت میکند، تمام توجه خود را به او معطوف کنید. تلفن همراهتان را کنار بگذارید، تلویزیون را خاموش کنید و از هرگونه حواس پرتی خودداری کنید. این نشان میدهد که برای حرفهای او ارزش قائل هستید و واقعاً به شنیدن صحبتهایش اهمیت میدهید. تمرکز کامل، کلید درک عمیقتر و ایجاد ارتباط قویتر است. نگاه کردن به چشمان او نیز نشانه احترام و توجه است. از انجام چند کار همزمان خودداری کنید؛ این کار باعث میشود بخشی از صحبتها را از دست بدهید. بدانید که وقت گذاشتن برای شنیدن، سرمایهگذاری در رابطه است.
2. ارتباط چشمی برقرار کنید
ارتباط چشمی نشاندهنده علاقه و توجه شما به صحبتهای طرف مقابل است. البته، مراقب باشید که این کار به خیره شدن تبدیل نشود. ارتباط چشمی به ایجاد حس اعتماد و صمیمیت کمک میکند. هنگام گوش دادن، نگاه خود را به طور طبیعی تغییر دهید. اگر احساس معذب بودن میکنید، هر از گاهی نگاهتان را به سمت دیگری ببرید و دوباره به چشمان او نگاه کنید. اجتناب از ارتباط چشمی ممکن است به عنوان بیعلاقگی یا عدم صداقت تلقی شود. ارتباط چشمی قوی، نشانه احترام و تعهد به شنیدن است.
3. زبان بدن مناسب داشته باشید
زبان بدن شما میتواند نشاندهنده توجه و علاقه شما به صحبتهای طرف مقابل باشد.سر تکان دادن، لبخند زدن و باز نگه داشتن حالت بدنتان نشان میدهد که در حال گوش دادن هستید.حواستان به حالت دستها و پاهایتان هم باشد؛ دست به سینه بودن یا پا روی پا انداختن ممکن است نشاندهنده حالت تدافعی یا عدم تمایل به گوش دادن باشد.به سمت طرف مقابل خم شوید تا نشان دهید که به صحبتهایش اهمیت میدهید.آینهای کردن (تقلید ناخودآگاه) زبان بدن طرف مقابل نیز میتواند به ایجاد حس همدردی کمک کند.
از انجام حرکاتی که نشاندهنده بیحوصلگی هستند، مانند بازی کردن با مو یا ضربه زدن با انگشتان، خودداری کنید.
زبان بدن مثبت، فضای امنی برای گفتوگو ایجاد میکند.به خاطر داشته باشید که کلمات تنها بخشی از ارتباط هستند؛ زبان بدن شما نیز نقش مهمی ایفا میکند.
4. فعالانه گوش دهید
گوش دادن فعالانه به معنای صرفاً شنیدن کلمات نیست، بلکه به معنای درک و فهمیدن منظور طرف مقابل است. سعی کنید بفهمید که او چه احساسی دارد و چه چیزی را میخواهد به شما بگوید. مثلا میتوانید بگویید: “اگر درست متوجه شده باشم، منظورت این است که. . . ” گوش دادن فعالانه نشان میدهد که شما واقعاً به صحبتهای طرف مقابل اهمیت میدهید. به لحن صدا و نحوه بیان او نیز توجه کنید. از قطع کردن صحبتهای او خودداری کنید. سعی کنید خودتان را جای او بگذارید و از دیدگاه او به مسائل نگاه کنید.
5. سوال بپرسید
پرسیدن سوال نشان میدهد که به صحبتهای طرف مقابل علاقه دارید و میخواهید بیشتر در مورد موضوع مورد بحث بدانید. سوالات باز بپرسید که طرف مقابل را تشویق کند تا بیشتر توضیح دهد. 
به جای سوالات بله یا خیر، سوالاتی بپرسید که با “چرا”، “چطور”، “چه” یا “کدام” شروع میشوند. مثلا به جای پرسیدن “آیا روز خوبی داشتی؟” بپرسید “روزت چطور گذشت؟” سوالات شما باید با صداقت و از روی علاقه باشد، نه صرفاً برای رد گم کردن. به پاسخها با دقت گوش دهید و سوالات بعدی خود را بر اساس آنها مطرح کنید. سوالات خوب میتوانند گفتوگو را به سمت مسیرهای جدید و جالب هدایت کنند.
6. خلاصه کنید
مثلا میتوانید بگویید: “پس اگر درست متوجه شده باشم، تو نگران این هستی که. . . ” خلاصه کردن همچنین به شما فرصت میدهد تا از صحت درک خود مطمئن شوید. از کلمات و عباراتی استفاده کنید که نشان دهنده درک شما از احساسات طرف مقابل باشد. خلاصه کردن نباید تبدیل به تفسیر یا قضاوت شود. بهتر است خلاصهسازی را با سوالی به پایان برسانید تا طرف مقابل بتواند در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهد. خلاصه کردن، یک ابزار قدرتمند برای ایجاد ارتباط و همدلی است. 
7. همدلی نشان دهید
همدلی به معنای درک و سهیم شدن در احساسات طرف مقابل است. سعی کنید خودتان را جای او بگذارید و از دیدگاه او به مسائل نگاه کنید. با ابراز همدلی، به او نشان میدهید که احساساتش را درک میکنید و از او حمایت میکنید. گفتن جملاتی مانند “متاسفم که این اتفاق برایت افتاده” یا “میدانم چقدر برایت مهم است” میتواند به او احساس بهتری بدهد. همدلی با همدردی متفاوت است؛ همدلی به معنای تجربه کردن احساسات طرف مقابل است، در حالی که همدردی به معنای ابراز تاسف برای اوست. سعی کنید واکنشهای هیجانی خود را کنترل کنید و به جای قضاوت، به احساسات طرف مقابل اعتبار ببخشید. همدلی به تقویت روابط و ایجاد حس صمیمیت کمک میکند. نشان دادن همدلی، کلید ایجاد ارتباطات معنادار است. با همدلی، میتوانید به دیگران نشان دهید که به آنها اهمیت می دهید.
8. قضاوت نکنید
هنگام گوش دادن به صحبتهای طرف مقابل، از قضاوت کردن او خودداری کنید. سعی کنید با ذهنی باز و بدون پیشداوری به حرفهایش گوش دهید. قضاوت کردن باعث میشود که نتوانید به درستی منظور او را درک کنید و ممکن است باعث شود او از صحبت کردن با شما منصرف شود. سعی کنید به جای تمرکز بر اشتباهات احتمالی او، بر پیام اصلی او تمرکز کنید. از برچسب زدن و کلیشهای کردن خودداری کنید. قضاوت کردن باعث ایجاد حس ناامنی و بیاعتمادی میشود. گوش دادن بدون قضاوت، نشاندهنده پذیرش و احترام است. سعی کنید دیدگاههای جدید و متفاوت را درک کنید.
9. قطع نکنید
قطع کردن صحبتهای طرف مقابل، نشاندهنده بیاحترامی و عدم علاقه به شنیدن است. اجازه دهید او حرفهایش را تمام کند و سپس نظر خود را بیان کنید. قطع کردن صحبتهای او ممکن است باعث شود که او نتواند به درستی منظور خود را برساند. اگر نیاز دارید چیزی بگویید، صبر کنید تا او مکث کند و سپس با اجازه صحبت کنید. از قطع کردن برای اصلاح اشتباهات او یا بیان نظرات مخالف خودداری کنید. قطع کردن صحبتهای دیگران، باعث ایجاد حس سرخوردگی و ناراحتی میشود. صبر و تحمل، از ویژگیهای یک شنونده خوب است. اجازه دهید دیگران احساس کنند که حرفهایشان ارزشمند است.
10. حواسپرتی را به حداقل برسانید
برای اینکه بتوانید به درستی به صحبتهای طرف مقابل گوش دهید، باید حواسپرتی را به حداقل برسانید. تلفن همراه خود را خاموش کنید، تلویزیون را خاموش کنید و از هرگونه فعالیتی که تمرکز شما را بر هم میزند خودداری کنید. بهتر است در مکانی آرام و بدون سر و صدا با طرف مقابل صحبت کنید. به هم ریختگی و بینظمی محیط اطراف نیز میتواند باعث حواسپرتی شود. به نیازهای فیزیکی خود نیز توجه کنید؛ گرسنگی، تشنگی یا خستگی میتواند تمرکز شما را کاهش دهد. حواسپرتی، مانع اصلی در برقراری ارتباط موثر است. ایجاد یک فضای آرام و بدون حواسپرتی، به هر دو طرف کمک میکند تا بهتر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
11. از دادن نصیحت ناخواسته خودداری کنید
گاهی اوقات، افراد فقط میخواهند شنیده شوند و نیازی به نصیحت یا راه حل ندارند. قبل از اینکه نصیحت کنید، از طرف مقابل بپرسید که آیا به کمک شما نیاز دارد یا فقط میخواهد حرفهایش را بزند. دادن نصیحت ناخواسته ممکن است باعث شود که او احساس کند شما به اندازه کافی به حرفهایش گوش ندادهاید. به جای نصیحت کردن، میتوانید با گفتن جملاتی مانند “متاسفم که این اتفاق برایت افتاده” یا “میدانم چقدر سخت است” از او حمایت کنید. نصیحت ناخواسته، اغلب به عنوان مداخله و عدم درک تلقی میشود. به جای ارائه راه حل، سعی کنید با پرسیدن سوالات مناسب، به طرف مقابل کمک کنید تا خودش به راه حل برسد. گاهی اوقات، بهترین کمک، فقط گوش دادن است.
12. از گفتن “میدانم” خودداری کنید (مگر اینکه واقعاً بدانید!)
مثلا میتوانید بپرسید: “میتونی بیشتر در موردش توضیح بدی؟” یا “چه احساسی داشتی وقتی این اتفاق افتاد؟” گفتن “میدانم” ممکن است باعث شود که طرف مقابل احساس کند شما به اندازه کافی به حرفهایش گوش ندادهاید. حتی اگر تجربه مشابهی داشتهاید، سعی کنید بر احساسات و نیازهای طرف مقابل تمرکز کنید، نه بر تجربه خودتان. گفتن “میدانم” اغلب باعث توقف گفتوگو میشود. به جای ادعا کردن در مورد دانستن، سعی کنید با پرسیدن سوالات مناسب، دانش خود را افزایش دهید.
13. سکوت کنید
گاهی اوقات، بهترین کار این است که سکوت کنید و به طرف مقابل فرصت دهید تا حرفهایش را بزند. سکوت کردن نشان میدهد که شما به حرفهای او احترام میگذارید و به او فرصت میدهید تا احساسات خود را بیان کند. سکوت کردن همچنین به شما فرصت میدهد تا به حرفهای او فکر کنید و منظور او را بهتر درک کنید. از پر کردن سکوت با صحبت کردن خودداری کنید. سکوت میتواند بسیار قدرتمند باشد و به طرف مقابل احساس امنیت و پذیرش بدهد. سکوت، به شما فرصت میدهد تا پیامهای غیرکلامی را نیز درک کنید. از سکوت برای قضاوت کردن یا تهدید کردن استفاده نکنید. سکوت آگاهانه، نشانه حضور ذهنی و توجه کامل است.
14. به زبان بدن خود آگاه باشید
همانطور که زبان بدن طرف مقابل میتواند اطلاعات زیادی در مورد احساسات او به شما بدهد، زبان بدن شما نیز میتواند پیامهای مهمی را به او منتقل کند. مراقب باشید که زبان بدن شما نشاندهنده توجه، علاقه و همدلی باشد. از انجام حرکاتی که نشاندهنده بیحوصلگی، بیاحترامی یا عدم علاقه هستند خودداری کنید. ارتباط چشمی برقرار کنید، سر خود را تکان دهید و لبخند بزنید. به سمت طرف مقابل خم شوید و دستهای خود را باز نگه دارید. از دست به سینه بودن، پا روی پا انداختن و بازی کردن با مو یا لباس خودداری کنید. زبان بدن شما باید با کلمات شما همخوانی داشته باشد. با آگاهی از زبان بدن خود، میتوانید پیامهای مثبت و موثری را به دیگران منتقل کنید.
15. صبور باشید
از قطع کردن صحبتهای او خودداری کنید و به او فرصت دهید تا حرفهایش را تمام کند. صبوری، نشاندهنده احترام و همدلی است. با صبوری، میتوانید به دیگران کمک کنید تا احساس امنیت و آرامش کنند. صبور باشید و به روابط خود فرصت دهید تا رشد کنند.
16. مثبت باشید
سعی کنید در هنگام گوش دادن به صحبتهای طرف مقابل، نگرشی مثبت داشته باشید. از تمرکز بر جنبههای منفی و انتقاد کردن خودداری کنید. به جای آن، سعی کنید بر جنبههای مثبت و راه حلها تمرکز کنید. نگرش مثبت شما میتواند به طرف مقابل انگیزه و انرژی بدهد و به او کمک کند تا مشکلات خود را حل کند. 
از گفتن جملاتی مانند “همه چیز درست میشود” یا “میتوانی از پسش بربیایی” استفاده کنید. با نگرش مثبت خود، میتوانید فضایی دلگرم کننده و حمایتی ایجاد کنید. با تمرکز بر جنبههای مثبت، میتوانید به دیگران کمک کنید تا دیدگاه جدیدی نسبت به مشکلات خود پیدا کنند. نگرش مثبت، کلید یک زندگی شاد و رضایتبخش است.
17. تفاوتهای فردی را درک کنید
همه افراد به یک شکل با یکدیگر ارتباط برقرار نمیکنند. برخی افراد درونگرا هستند و برای بیان احساسات خود نیاز به زمان بیشتری دارند، در حالی که برخی افراد برونگرا هستند و به راحتی احساسات خود را بیان میکنند. سعی کنید تفاوتهای فردی را درک کنید و روش گوش دادن خود را با نیازهای طرف مقابل تطبیق دهید. از انتظار داشتن اینکه همه افراد شبیه شما باشند خودداری کنید. با درک تفاوتهای فردی، میتوانید ارتباطات موثرتری برقرار کنید. سعی کنید نیازهای ارتباطی طرف مقابل را شناسایی کنید و به آنها احترام بگذارید. با پذیرش تفاوتهای فردی، میتوانید روابط سالمتر و رضایتبخشتری ایجاد کنید.
18. تمرین کنید
بهبود مهارتهای گوش دادن، نیاز به تمرین دارد. سعی کنید هر روز به طور آگاهانه به صحبتهای افراد گوش دهید و از نکاتی که در این مقاله ذکر شد استفاده کنید. با گذشت زمان، مهارتهای گوش دادن شما بهبود خواهد یافت و روابط شما قویتر و معنادارتر خواهند شد. از دوستان و خانواده خود بازخورد بخواهید. به کلاسهای آموزش مهارتهای ارتباطی بروید. کتابها و مقالات مربوط به مهارتهای گوش دادن را مطالعه کنید. با تمرین و تلاش، میتوانید به یک شنونده عالی تبدیل شوید. هرچه بیشتر تمرین کنید، بهتر میشوید.
19. از تکنولوژی به درستی استفاده کنید
در این دوره زمانه، تکنولوژی نقش مهمی در ارتباطات ما دارد. با این حال، استفاده نادرست از تکنولوژی میتواند مانع از برقراری ارتباط موثر شود. هنگام صحبت کردن با طرف مقابل، تلفن همراه خود را خاموش کنید و از چک کردن ایمیل یا شبکههای اجتماعی خودداری کنید. حضور کامل داشته باشید و تمام توجه خود را به طرف مقابل معطوف کنید. از ارسال پیامک یا ایمیل به جای صحبت کردن رو در رو خودداری کنید. از تکنولوژی برای تسهیل ارتباطات استفاده کنید، نه برای جایگزینی آنها. با استفاده آگاهانه از تکنولوژی، میتوانید روابط قویتر و معنادارتری ایجاد کنید. تکنولوژی باید ابزاری برای ارتباط باشد، نه مانعی برای آن.
